Ticaret hukuku, çek, çekin zayi olması, çekin ziyaı, iptal.

Çek, görüldüğünde ödenecek bir kıymetli evrak olup muhatap bankaya ibraz süreleri içerisinde ibraz edilirse karşılığının bulunması halinde ödenecektir. Ancak çekin hamilinin elinden hamilin rızası dışında çıkarak zayi olması durumu söz konusu olabilir. Zayi olma çekin, çalınması, kaybedilmesi şeklinde olabileceği gibi ibraz edilemez derece tahrip olması nedeniyle kullanılamayacak hale gelmesi şeklinde de olabilir. Bu gibi durumlarda çekin, muhatap bankaya meşru hamil dışında kişilerce ibraz edilerek, çekin karşılığının muhatap bankaca ödenmesi riski vardır. Zayi olan çekin meşru hamilinin, hakkını çek elinde bulunmadığı için ileri sürememesi hakkaniyetli olmayacağından, çekin ziyaı durumunda yapılması gerekenler ile ilgili yasal düzenlemelerin bulunması bir ihtiyaçtan ziyade zorunluluktur. Tez çalışmamızda çekin ziyaı kavramı, çekin ziyaı halinde önleyici tedbir alma hakkı, önleyici tedbir alma hakkına sahip kişiler açıklanıp, keşidecinin çekin ziyaı halindeki durumu değerlendirilmiştir. Bunun yanında zayi olan çekin kimin elinde bulunduğunun bilindiği durumlarda açılacak iade davası ve iade davasının niteliği ortaya konulmuştur. Son olarak ise zayi olan çekin kimin elinde bulunduğunun bilinmediği durumlarda mahkemeye yapılacak iptal başvurusunun niteliği, iptal başvurusunda bulunulabilecek durumlar ile sonuçları açıklanmıştır. Çekin iptalini talep edebilecek kişiler değerlendirilmiştir. Yine eski T.T.K.’da yer verilen ancak yeni T.T.K.’da yer verilmeyen 711/3.madde kapsamında keşidecinin muhatap bankaya başvurusu ile ödemenin yasaklanmasını sağladığı düzenlemeye, mevcut iptal hükümleri göz önünde bulundurularak yeni T.T.K.’da ne şekilde yer verilmesi gerektiği üzerinde durulmuştur.